Makine İmalat Sanayii Dernekleri Federasyonu (MAKFED), TOBB Türkiye Makine ve Teçhizatı İmalatı Meclisi iş birliği gerçekleştirdiği “Makina Sektörüne Koronavirüs Etkileri ve Tedbirleri Değerlendirme” konulu iki anketin sonuçlarını geçtiğimiz günlerde kamuoyu ile paylaştı.

Makine imalatı ile iştigal eden firmaları temsil eden 20 derneğin çatı kuruluşu olan MAKFED olarak her ölçek ve alt sektörden üye firmalarının katılımıyla salgının ekonomik ve çalışma hayatına etkileri ile buna dair alınan tedbirlerin değerlendirmesi amaçlanmış.

Bu amaçla yapılan seri anketlerin 31 Mart’ta Nisan başında yapılan birinci anket sonuçları ile üç haftalık değişimin izlenmesinin ardından 26 Nisan’da gerçekleştirilen ankette de bir takım yeni hususlara dair de tespitlerde bulunulmaya çalışılmış.

Her ölçek ve alt sektörden üye firmaların katılımıyla salgının ekonomik ve çalışma hayatına etkileri ve buna ilişkin alınan tedbirlerin değerlendirilmesi amacıyla yapılan ankete, makina ve aksamları imalatı yapan 357 firma iki günlük katılım süresinde katılım göstererek soruları cevaplandırmış…

Faz 2 olarak adlandırılan 4 Mayıs 2020’de kamuoyuna açıklanan anketten ilgimi çeken bir bölümünü ve değerlendirmeyi sizlerle paylaşmak istiyorum.

Anket katılım ölçek büyüklüğü

Orta boy: %44.37

Küçük boy: %41.80

Büyük işletme: % 8.04

Mikro: %5.79

Büyük (250 üzeri çalışan), Orta Boy (50 ila 249 çalışan), Küçük (10 ila 49 çalışan), Mikro (9 ve altı çalışan)

An itibariyle işletmelerin faaliyet durumu

Normal imalat sürüyor %21,36

Kapasite %25 azaltıldı %21.02

Kapasite %50 azaltıldı %30,51

Kapasite %75 azaltıldı %12,54

İki haftaya kadar ara verildi %4,41

İki haftanın üzerinde süre için ara verildi %10,17

2020 ilk çeyrek ihracatınız geçen seneye göre arttı mı, azaldı mı?

Azaldı %52.94

Arttı %32.35

Aynı %14,71

Nisan ayında yeni “dış sipariş” aldınız mı?

Yeni sipariş yok: %55.7

Normalin %25’i düzeyinde: %30.33

Normalin %50’si düzeyinde: %16

Normal seyrinde: %9.33

Mevcut siparişleri tamamlama zamanınız nedir?

1 ay: %34.11

1-3 ay: %36.79

3-6 ay: %6.69

6-9 ay: %2.34

9 ay üzeri: %1.67

Anketin değerlendirilmesi

– Anket soruları, iki günlük katılım süresinde, makine ve aksamları imalatı yapan firmalara gönderilmiş ve 361 cevap alınmıştır.

– Katılım sayısı ve alt sektörlere dağılımı bakımından birinci anket ile oldukça benzer bir profile ulaşılmıştır.

– Bu dönemde tam istihdamda %38’den %33’e şeklinde 5 puanlık bir düşüş olurken kısa çalışma uygulamaları yanı sıra tam zaman izinli uygulamaları sürmektedir.

– Yine firmaların evden çalışma eğiliminde de nispi bir artış söz konusudur.

– Buna karşın çok sınırlı düzeyde seyreden işten çıkarma uygulamalarında belirgin bir değişiklik görülmemiştir.

– Bununla birlikte firmaların %23’ünde düşük yoğunlukla da olsa ücretsiz izin uygulamaları başlamıştır. Firmaların ancak %30’u tam kadroda çalışırken diğerlerinin ağırlıklı olarak 3 aydan önce tam kadroya ulaşma beklentisi yoktur.

– Firmaların %70’inin ağırlıkla 500 bin TL ila 5 milyon TL olmak üzere KDV alacağı bulunmaktadır. Firmaların kısa vadeli borç (1 yıl) oranları ağırlıkla %50’nin altında olmakla birlikte %55’inde bu oran %25’e kadardır.

– Firmaların %70’i ihracatlarında EXIMBANK kredisi kullanamazken %20’si ihracat tutarlarının %10 ila 20’si oranında bu imkandan istifade edebilmektedir.

– Eximbank sigortasından ise firmaların %85’i istifade edemezken ancak %5’i ihracatlarının %10 ila 20’si kadar oranda bundan yaralanmaktadır.

– Firmaların ancak %7’si Eximbank dışı başka sigorta imkânlarına ulaşabilmektedir.

– Firmaların gelecekle ilgili tedirginlikleri sırasıyla; Ana pazarın açılış zamanı, Müşterilerin tedarikçi değiştirmesi ve Sağlık gerekçeleri ile satınalma alışkanlıklarının değişmesi yönündedir ve özellikle ihracat pazarları ile alakalı olarak talep bazlıdır.

– Firmaların tedarikçi kaynaklı ve talep yönlü aksaklıklara dair önümüzdeki 3 ay için beklentileri ise küresel salgının gelişimine benzer olan belirsizliği ortaya koyar niteliktedir.

– Yani İyileşecek, Sabit kalacak ve Kötüleşecek cevapları neredeyse aynı oranlardadır.

Sonuç olarak ani düşen talebe bağlı olarak finansal akışın sekteye uğraması kaynaklı likidite sorunu ve istihdamı sürdürme gayreti firmalar üzerinde kendini gösteren en belirgin etkilerdir.

– Bu bağlamda alınan finansal tedbirlerin etkin şekilde uygulamaya geçirilmesi beklentisi ve talebi bulunmaktadır.

– Bununla birlikte sorun ve yeni tedbir olarak ortaya konulan hususların başında da sektörün mücbir sebep koşulu altına alınması yanı sıra diğer imalatçı sektörlerle birlikte Muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primlerinin Nisan, Mayıs ve Haziran ödemelerinin 6’şar ay ertelenmesi imkânından yararlanılması hususları gelmektedir…”Anket ve değerlendirme özetle bunlar.

Gelecek yazımda da TİM ve MAKFED Başkan Vekili, Makina İmalatçıları Birliği’nin (MAİB) Başkanı Kutlu Karaveli’nin anket değerlendirmesini sizlere aktaracağım.

Anketin yeni destek politikalarının belirlenmesi sürecinde yararlı olacağı düşüncesi ile bu değerli çalışmada emeği geçenlerin ellerine sağlık diyorum.

Hilmi DEVELİ
EKONOMİDE SATIR ARASI
hilmideveli@gmail.com